Standpunt Open Vld n.a.v. gedachtewisseling met de minister van Justitie over eindrapport commissie Adriaenssens
Het is de grote verdienste van de Commissie-Adriaenssens dat zij in haar eindrapport er voor het eerst in geslaagd is een globaal beeld te scheppen van de omvang van het probleem van seksueel misbruik in de Kerk. Het rapport verhaalt een gruwelijke en weerzinwekkende werkelijkheid die alle betrokkenen moet wakker schudden en voor hun verantwoordelijkheid plaatst.
1. Kerk kan geen rechter en partij zijn
De Kerk kan geen rechter en partij zijn. Open Vld heeft dan ook ernstige vragen bij het protocolakkoord dat werd afgesloten tussen de Commissie-Adriaenssens en het college van procureurs-generaal. Ook het voornemen van de Kerk om samen met Justitie een ‘Centrum voor erkenning, heling en verzoening' op te richten, doet vragen rijzen.
In de nasleep van de Operatie Kelk kwam aan het licht dat de Commissie-Adriaenssens een protocolakkoord had afgesloten met het college van procureurs-generaal.
Open Vld heeft ernstige vragen bij de afsluiting van dit protocolakkoord. Zo neemt het de onduidelijkheid over de wederzijdse verantwoordelijkheden niet weg. Het protocol creëert op zijn minst een grijze zone over de stafrechtelijke kant van de zaak. Maar fundamenteler: dergelijke werkwijze neigt naar een justitie à la tête du client.
Open Vld betreurt overigens dat de minister van Justitie pas post factum melding heeft gemaakt van dit protocolakkoord.
Eén ding staat voor Open Vld buiten kijf: de Kerk kan en mag nooit rechter en partij zijn. Komt het toe aan een binnenkerkelijke commissie om te oordelen welke dossiers al dan niet moeten worden doorverwezen naar Justitie? Open Vld vindt van niet. De opsporing en vervolging van ieder feit van seksueel misbruik en van schuldig verzuim, komt toe aan het Openbaar Ministerie, terwijl het de rechter moet zijn die oordeelt over schuld of onschuld.
Open Vld is dan ook van oordeel dat het ‘Centrum voor erkenning, heling en verzoening' dat de Kerk binnen enkele maanden in het leven wil roepen, slechts een tweedelijnsfunctie kan hebben. De eerstelijnsmelding en -opvang van slachtoffers van seksueel misbruik moet verzorgd worden door een onafhankelijk meldpunt seksueel misbruik (cf. infra).
Overigens is het opvallend dat de Belgische bisschoppen de oprichting aankondigen van een ‘Centrum voor erkenning, heling en verzoening' terwijl in haar eindrapport de Commissie-Adriaenssens spreekt over ‘Centrum voor erkenning, herstel, heling en verzoening. Open Vld hoopt dat de Kerk niet de bedoeling heeft om te verzaken aan haar aansprakelijkheid voor de schade die bij de slachtoffers van seksueel misbruik werd aangericht. De bekentenis van Guy Harpigny, bisschop van Doornik, dat de bisschoppenconferentie geen ‘mea culpa' durfde te slaan uit angst voor schadevorderingen doet echter het tegendeel vermoeden. Misschien moet de Belgische Kerk de daad bij het woord voegen en een voorbeeld nemen aan de katholieke congregatie uit Dublin, die in november 2009 een bedrag van 161 miljoen euro aan schadevergoedingen betaalde aan slachtoffers van seksueel misbruik door leden van de orde.
2. Niet alleen de Kerk, maar ook Justitie heeft gefaald
De afgelopen maanden zijn ernstige vragen gerezen over de onafhankelijkheid van Justitie, één van de fundamenten van onze rechtsstaat. Niet alleen de Kerk, maar ook Justitie heeft gefaald in deze hele episode van seksueel misbruik in de Kerk. Hoe heeft jarenlang seksueel misbruik van kinderen zich voor de ogen van Vrouwe Justitia kunnen afspelen zonder opsporing, vervolging en bestraffing?
Onmiddellijk na de start van ‘Operatie Kelk' werden er al kanttekeningen geplaatst bij de onafhankelijkheid van het gerecht. De vraag rees of de Brusselse onderzoeksrechter De Troy met de grootschalige huiszoekingen bij het aartsbisdom Mechelen-Brussel en de Commissie-Adriaenssens zijn boekje te buiten was gegaan. Met een ongeziene snelheid werd op vraag van het parket-generaal van Brussel een onderzoek naar het onderzoek opgestart.
Inmiddels heeft de Kamer van Inbeschuldigingstelling twee arresten uitgesproken die bepaalde onderzoeksdaden van onderzoeksrechter De Troy als onwettig bestempelen. Vandaag is over deze uitspraken nog een beroep van de slachtoffers hangende bij het Hof van Cassatie. Uitspraak wordt verwacht midden oktober. Bovendien is een procedure hangende voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
Het is onbegrijpelijk dat het minister van Justitie Stefaan De Clerck zelf is die deze week nog eens olie op het vuur gooit, bijdraagt aan de verdere verdachtmakingen en de onafhankelijkheid van het Brusselse gerecht in twijfel trekt. In een kranteninterview stelt hij "dat als de rechtspraak door de ideologie verlamd wordt, we de grens moeten durven te trekken" (De Morgen, 15 september 2010). De Clerck verwijst daarbij expliciet naar de animositeit tussen bepaalde personen bij het Brusselse gerecht. Deze uitlatingen zijn niet gratuit.
Wat ook het arrest is, vast staat dat het vertrouwen in Justitie opnieuw een ernstige deuk heeft gekregen. In een rechtsstaat kunnen wij niet dulden dat seksueel misbruik niet wordt opgespoord of vervolgd, schuldig verzuim wordt getolereerd en de onafhankelijk van justitie niet is gewaarborgd of in vraag wordt gesteld.
Open Vld pleit dan ook voor de oprichting van een‘Bijzondere Commissie Seksueel Misbruik'(cf. infra) en desgevallend een parlementaire onderzoekscommissie Operatie Kelk.
Open Vld roept de minister van Justitie op samen met het college van procureurs-generaal van de opsporing en vervolging van seksueel misbruik een prioriteit te maken. Dat is nu onvoldoende het geval. Justitie hoeft hiervoor de resultaten van die Bijzondere Commissie Seksueel Misbruik niet af te wachten.
3. Samenleving en politiek moeten hun verantwoordelijkheid opnemen: oprichting Bijzondere Commissie Seksueel Misbruik en één uniek en onafhankelijk meldpunt seksueel misbruik
Ook de politiek moet zich ernstige vragen stellen bij de tsunami aan bekendmakingen van gevallen van seksueel misbruik en daaruit de nodige lessen trekken. Bovendien moet er één uniek en onafhankelijk meldpunt seksueel misbruik komen.
Open Vld vraagt de oprichting van een Bijzondere Commissie Seksueel Misbruik in het Federaal Parlement. Het is niet de opdracht van deze Bijzondere Commissie om individuele gevallen van seksueel misbruik te onderzoeken en het kan geenszins de bedoeling zijn een spektakelcommissie op te richten. Wel moet deze Bijzondere Commissie aanbevelingen formuleren voor een efficiëntere opsporing, een vlottere vervolging en een gepaste bestraffing van seksueel misbruik.
In het kader van een gepaste bestraffing diende Sabien overigens gisteren opnieuw haar wetsvoorstel in dat de verjaringstermijn voor seksueel misbruik verlengt tot dertig jaar (zie andere nieuwsberichten).
De Bijzondere Commissie mag zich in haar werkzaamheden niet beperken tot seksueel misbruik in de Kerk, maar moet oog hebben voor de verschillende settings waar seksueel misbruik zich voordoet of kan voordoen. Daarbij moet bijzondere aandacht gaan naar settings waar sprake is van een gezagsrelatie.
Open Vld dringt ook aan op de oprichting van één uniek meldpunt seksueel misbruik waar slachtoffers van seksueel misbruik terechtkunnen,ongeacht hun leeftijd, de periode waarin het plaatsvond of de setting waarin het misbruik zich afspeelde. Dit meldpunt seksueel misbruik moet de inflatie aan meldpunten tegengaan. De afgelopen dagen strooiden verschillende ministers allerlei initiatieven in het rond waardoor slachtoffers van seksueel misbruik door de bomen het bos niet meer dreigen te zien.
Het is van groot belang dat de onafhankelijkheid van dit meldpunt gewaarborgd is; het kan dus niet verbonden zijn aan de Kerk.
Zowel in binnen- als buitenland zijn succesvolle centra terug te vinden die een gelijkaardige of vergelijkbare functie vervullen. Zo is er het Europese centrum Child Focus dat bij de bevolking vooral bekend staat voor de rol die het speelt bij de opsporing van vermiste kinderen. Child Focus is een sterk merk: het heeft een hoge publieksbekendheid en een goede reputatie. Minder bekend is dat Child Focus zich ook bezighoudt met seksueel misbruik bij kinderen. Toch wordt het vooral geassocieerd met de opsporing van vermiste kinderen.
Het is dan ook raadzaam om een specifiek meldpunt seksueel misbruik in te stellen. Dat heeft bovendien het voordeel dat ook volwassen slachtoffers terechtkunnen voor eerstelijnsmelding en -opvang. Niets belet dit meldpunt om samen te werken met Child Focus en expertise te delen.
Het meldpunt werkt nauw samen met justitie en welzijnsinstellingen. Daarnaast kan het een beroep doen op eventueel andere initiatieven (bijvoorbeeld het geplande ‘Centrum voor erkenning, heling en verzoening').