Aantal werkstraffen in dalende lijn

"Van de 9.306 nieuwe mandaten, die in 2011 werden geregistreerd, nam Vlaanderen er 3.630 (39%) en Wallonië er 5.676 (61%) voor haar rekening. Bijna zes op de tien werkstraffen (5.419) werden opgelegd door correctionele rechters, ruim een derde (3.223) was voor rekening van politierechters, de overige (450) werden uitgesproken door een Hof van Beroep. Dat zijn dezelfde verhoudingen als de voorgaande jaren", zegt Sabien.

"Een werkstraf is vaak doeltreffender dan een boete of een gevangenisstraf, zinvoller voor de betrokkene en brengt de maatschappij ook iets bij (gemeenschapsdienst onder de vorm van hulp in een bejaardentehuis, bij de gemeente, enz.). Vooral voor jongeren en mensen met een vervangingsinkomen is een werkstraf veel effectiever dan een geldboete. Jongeren ondergaan op deze manier persoonlijk hun straf, daar waar anders de ouders opdraaien voor de meestal zware boeten. Niet-actieven beschikken dan weer over de tijd om een werkstraf uit te voeren."

Slechts 55% uitgevoerd binnen de 12 maanden

"Een werkstraf in principe moet worden uitgevoerd binnen de 12 maanden. Een straf volgt immers best zo snel mogelijk op de uitspraak en liefst ook op de feiten, want anders verdwijnt het effect van een ‘zinvolle straf'. Niet alle werkstraffen worden binnen die termijn uitgevoerd. Van de 9.904 mandaten, die in 2011 werden afgesloten, lukte dat in 55% van de gevallen. Dat percentage is vergelijkbaar met de voorgaande jaren", zegt Sabien.

"Er zijn verschillende oorzaken. Ten eerste zijn er omstandigheden eigen aan de betrokkene. De werkstraf moet op zijn/haar maat gebeuren: veroordeelden zonder job kunnen op korte termijn een lange werkstraf verrichten, maar voor iemand met een voltijdse job vergt dat andere inspanningen; de opsluiting van de veroordeelde wegens andere feiten; gezondheidsproblemen; enz. Ten tweede zijn er wachtlijsten bij de justitiehuizen, die erop moeten toezien dat de veroordeelden ook effectief hun werkstraf uitvoeren: gemiddeld genomen liggen er constant ruim 1.000 werkstrafdossiers bij justitiehuizen waarvoor nog justitieassistenten moeten worden aangesteld (1.051 in februari 2012, 1.325 in januari 2012, 1.386 in december 2011, 1.403 in november 2011). Ten derde zijn er de wachtlijsten bij de vrijwillige of gesubsidieerde prestatieplaatsen. Heel wat werkgevers staan niet meer open om werkstraffen bij hen te laten uitvoeren; sommigen haken zelfs af, omdat het hen allemaal veel administratie kost, terwijl het eigenlijk om een straf gaat. Voor de gesubsidieerde prestatieplaatsen is er een hervorming aangekondigd. Het zou onder andere de bedoeling zijn te evolueren naar een meer structurele financiering in plaats van een louter projectmatige financiering."

Eén op de vijf niet (volledig) uitgevoerd

Los van de niet-tijdige uitvoering, is er ook het probleem dat sommige werkstraffen niet (volledig) worden uitgevoerd. In 2011 ging het om 22% van de afgesloten dossiers. Dat percentage ligt iets hoger dan de voorgaande jaren. De oorzaken hiervan zijn niet bekend.