Snelrecht: weinig en ook minder toegepast

Deze dagvaarding werd in de referentieperiode (2011-2016) vooral toegepast in de parketten Luik (3.156 verdachten), Oost-Vlaanderen (1.936 verdachten) en Antwerpen (1.576 verdachten). Die drie parketten nemen bijna de helft van alle zaken voor hun rekening:

Tabel: aantal verdachten dat tussen 1 januari 2011 en 31 december 2016 werd gedagvaard voor de correctionele rechtbank via de procedure snelrecht, naargelang het jaar van dagvaarding en per parket (n & kolom%)

Bron: gegevensbank van het College van Procureurs-generaal - statistisch analisten

-       Deze cijfers zijn afkomstig uit de databanken REA en MaCH, die gevoed worden met de registraties van de correctionele afdelingen van de parketten bij de rechtbanken van eerste aanleg en het federaal parket. De gegevensextractie dateert van 10 juni 2017.

-       Sinds de gerechtelijke hervorming van 1 april 2014 telt ons land 15 parketten (14 correctionele parketten + het federaal parket). Hiervan zijn er 14 die de correctionele zaken registreren in de geïnformatiseerde systemen REA en MaCH. Enkel het parket van Eupen registreert op dit moment geen gegevens, bij gebrek aan een Duitstalige versie.

-       Er wordt enkel rekening gehouden met de eerste registratie van de dagvaarding via snelrecht bij een verdachte betrokken in een zaak binnen de referentieperiode. Op die manier wordt iedere verdachte per zaak één keer meegerekend. Indien het parket niet één van deze types dagvaarding geregistreerd heeft, maar de verdachte wel via snelrecht gedagvaard werd voor de snelrechtkamers, dan wordt deze verdachte hier dus niet meegeteld.

-       Hiernaast bestaan ook lokale initiatieven bestaan om dagvaardingen via snelrecht te identificeren. Er wordt echter geen rekening gehouden met deze registraties, daar er hieromtrent geen uniformiteit bestaat en er afgeweken wordt van de registratierichtlijnen, voorzien in de omzendbrief nr. COL18/2010.

-       De teleenheid is een verdachte in een zaak. Indien een verdachte in meerdere afzonderlijke zaken werd gedagvaard via de snelrechtprocedure, wordt deze verdachte meerdere keren geteld in de tabel.

-       Verder is het ook de vraag of altijd de geëigende code voor registratie van de verschillende types dagvaarding in de informatica-systemen (REA en MaCH) werd gebruikt. De cijfers moeten met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden, aangezien er geen referentiekader is over het aantal verdachten dat een andere beslissing (rechtstreekse dagvaarding, minnelijke schikking, zondergevolgstelling, etc.) toegewezen kreeg.

Uniforme toepassing noodzakelijk

"Opvallend is dat er in enkele arrondissementen geen gespecialiseerde kamer(s) voor snelrecht zijn, bijvoorbeeld in Ieper, Kortrijk en Veurne. In sommige arrondissementen zijn er wel, maar worden ze niet gebruikt door het parket (bijvoorbeeld Antwerpen, Mechelen en Turnhout)", zegt Sabien, die pleit voor een uniforme toepassing van snelrecht. (zie tabel onderaan)

De selectie van het aantal verdachten waarvoor de snelrechtprocedure werd toegepast is gemaakt op basis van drie types dagvaarding:

-      dagvaarding onmiddellijke verschijning  (art. 216 quinquies Sv.);

-      oproeping bij proces-verbaal (art. 216quater Sv.);

-      dagvaarding via politie (art. 645 Sv.).

"Zo wordt in het arrondissement Brugge het snelrecht alleen toegepast bij dagvaarding onmiddellijk na arrestatie door de politie", stelt Sabien vast.

Minister Geens stelt in zijn antwoord "dat -naar aanleiding van in het verleden opgemaakte statistieken met betrekking tot snelrecht- verschillende parketten maatregelen troffen om de dagvaarding via snelrecht vaker toe te passen (o.a. sensibilisering van politie en magistraten), maar dat deze ook afhankelijk zijn van de mogelijkheden van de voorzitter van de rechtbank om snelrechtzittingen te organiseren. Snelrecht is niet altijd de meest aangewezen afhandelingswijze".

Sabien stelt dat het regeerakkoord op dat vlak nochtans ambitieus is: "De inspanningen om in elk arrondissement specifieke kamers in te richten om een snelrechtprocedure voor eenvoudige misdrijven mogelijk te maken zullen worden verder gezet, luidt het. Zeker in sommige arrondissementen moet er een tandje worden bijgestoken."

Sabien geeft tot slot enkele voorbeelden. "Na de rellen in Brussel de afgelopen weken kan snelrecht zorgen voor een ‘lik-op-stuk-beleid'. De Brusselse procureur Jean-Marc Meilleur stelde onlangs ‘grote fan' te zijn van snelrecht. Hij wil zelfs een ‘gewone correctionele kamer' opofferen voor een ‘extra kamer snelrecht'. Zulke jongeren moet je inderdaad niet na twee jaar berechten, dat is nutteloos. Maar ook bij de afhandeling van ‘kleine winkelcriminaliteit' kan snelrecht efficiënt zijn. Onder andere Comeos, de Belgische federatie van handel en diensten, klaagde al meermaals terecht aan dat snelrecht te weinig wordt toegepast."

[1] Tot en met 2014 zitten in de cijfers van Brussel ook de door het op 31 maart 2014 in werking getreden parket van Halle-Vilvoorde genomen beslissingen tot snelrecht vervat. Deze cijfers voor die parketten worden pas vanaf kalenderjaar 2015 opgesplitst.

[2] Het aandeel van het op 31 maart 2014 in werking getreden  parket Halle-Vilvoorde in het totaal (2,45%)  is slechts gemeten op basis van de kalenderjaren 2015 en 2016. Om een beter zicht te krijgen op het aandeel van het parket van Halle-Vilvoorde is het dus aangewezen om de kolompercentages van de jaren 2015 en 2016 te bekijken.

[3] Voor het jaar 2016 worden de cijfers van het parket Leuven met enig voorbehoud meegegeven omdat dit parket in 2016 optrad als pilootparket voor de introductie van een nieuw informaticasysteem (MaCH) en bijbehorende nieuwe registratiemethode.